Circulair en duurzaam bouwen is de toekomst. Die toekomst is ook, dat bedrijven in de bouwketen gehouden zijn daaraan bij te dragen. Belangengroepen zorgen er wel voor dat dit niet vrijblijvend is: in snel-tempo leiden vonnissen van rechters tot een nieuw soort aansprakelijkheid: klimaataansprakelijkheid. Dat betekent dat producenten, ook die van bouwmateriaal, verantwoordelijk worden voor klimaat-neutrale productontwerpen, een milieuverantwoord productieproces en dat zij zich maximaal inspannen om de milieueffecten van het gebruik van hun producten door afnemers te beperken of te voorkomen: de zgn. scope 3-effecten. In een adem door is dan ook nog de wet Internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen te noemen dat fabrikanten verplicht om (milieu-)misstanden in de buitenlandse toeleverende keten te bestrijden.
Samenwerken is een manier om aan deze opgaven te kunnen voldoen. Denk daarbij ook aan duurzaamheidsafspraken van branchegenoten onderling of met hun ketenpartners. Met afspraken over herbruikbaarheid, inzameling, ontwerp, samenstelling en maatvoering van het (bouw-)product kunnen doelen op het gebied van duurzaamheid worden gediend. Dat leidt wel direct tot de vraag hoe zich dit dan verhoudt tot het mededingingsrecht. Immers zijn kartelafspraken wettelijk verboden. Dat zijn horizontale of verticale afspraken en/of samenwerkingen tussen bedrijven die een vrije concurrentie belemmeren. Toch zou het maatschappelijk niet te verteren zijn indien mededingingsrecht een duurzame samenleving of circulaire economie in de weg staat. Die zijn juist gediend met afspraken over bijvoorbeeld de samenstelling van productverpakkingen (maximale gelaagdheid karton), voorwaarden voor concurrentie (geen fout hout), gezamenlijke standaarden (een smalle baksteen) of innovaties waarvoor voldoende productiemiddelen of schaal nodig zijn (verduurzaming van bestaande gebouwen).
Soms is er twijfel of dit soort afspraken wel zijn toegestaan. Voor die gevallen ontwikkelde mededingingsautoriteit ACM de Leidraad Duurzaamheidsafspraken. Deze biedt bedrijven vooraf duidelijkheid en is basis voor een self-assessment. Maar ondertussen is er meer zoals het wetsvoorstel Ruimte voor duurzaamheidsinitiatieven en het Europese ontwerp Richtsnoer horizontale samenwerkingsovereenkomsten tussen concurrenten. Goede initiatieven die een ding duidelijk maken: ook het mededingingsrecht wordt dienstbaar aan duurzaam.
Mr Ewald L.J. van Hal
Directeur vereniging Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek, namens NVTB
- Delen
