Wat hebben Cobouw’s redactioneel van 20 oktober, een recent CDA-pleidooi voor de terugkeer van productschappen en bijvoorbeeld de door EnergieSamen bepleitte warmteschappen* met elkaar gemeen? Het is de roep om het in eigen kring van groep, sector of keten kunnen organiseren van uitvoeringskracht voor het aanpakken van de grote, collectieve vraagstukken.
In de kern gaat het hierbij om het toebedelen van een op de wet gebaseerde bevoegdheid, democratisch gelegitimeerd en georganiseerd, aan samenwerkingen van ondernemingen of sectoren (maar het kan ook een coöperatie zijn) met als doel gezamenlijk het kunnen aanpakken van specifieke maatschappelijke opgaven. En anno 2022 zijn die opgaven immens: van personeelskrapte tot grondstofschaarste, van kwaliteitsborging tot energietransitie en van woningtekort tot stikstofoverschot.
Voor dergelijke vraagstukken wordt nu via Tafel’s, Teams, Agenda’s, Visies en Akkoorden geprobeerd -al modderend- een juiste aanpak te vinden. Alternatief is het -al polderend- zoeken naar een gezamenlijk bindende, het algemeen belang dienende specifieke groeps-, sector- of keteninzet. Het was de kracht van de Wet op de Bedrijfsorganisatie (Wet BO), basis voor de PBO-structuur met product- en bedrijfschappen.
De Wet BO bood aan de gehele sector omvattende samenwerkingen van bedrijven (bedrijfschappen) of ketens (productschappen) een wettelijke basis om, autonoom of in medewind, actief te zijn met fundamentele onderwerpen van collectief belang, de maatschappelijke opgaven in modern jargon. Het ging dan om activiteiten die anders niet of slechts moeizaam van de grond kwamen zoals scholing, kwaliteitszorg, normalisatie, maar ook onderzoek, innovatie en zelfs afzetbevordering. De ‘schappen’, ook wel ’stabilisatoren in het maatschappelijk middenveld’ genoemd, werden geroemd om de zelfsturing, ketenregie, collectief onderzoek én zelffinanciering. OK, er was een verplicht ‘lidmaatschap’ (de PBO had zo zijn bezwaren) maar met terugwerkende kracht boden dergelijke collectieve arrangementen best veel meerwaarde.
Dertig jaar geleden viel het doek voor de PBO, lijken dergelijke collectieve regelingen nu tegen de trend in, maar de essentie geeft inspiratie om ‘iets’ weer van ‘iemand’ te maken.
Mr Ewald L.J. van Hal
Directeur vereniging Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek, namens NVTB
Lees de column op de website van Cobouw
*) zie Cobouw van 27 oktober, blz. 22
- Delen
