Samen, lokaal, duurzaam: er zijn steeds meer samenwerkingen van bevlogen burgers die zelf lokaal duurzame energie willen opwekken. De energiecoöperatie is hiervoor een gebruikelijke rechtsvorm. Maar wie is met de nieuwe Wbtr, Wwft en UBO nog te porren voor deze vorm van burgerparticipatie?
Sinds 1 juli stelt de nieuwe Wet bestuur en toezicht rechtspersonen (Wbtr) regels aan de besturing van rechtspersonen. De regels waren er al voor de BV en NV maar zijn nieuw voor andere type rechtspersonen zoals stichtingen en verenigingen. Inclusief energiecoöperaties, commercieel en niet-commercieel.
De Wbtr bevat een wettelijke regeling voor onderwerpen die eerder alleen statutair konden worden vastgelegd. Zo is nu wettelijk bepaald, dat bestuurders en toezichthouders het eigenbelang van de rechtspersoon moeten dienen. Bij een belang dat strijdig is met een persoonlijk belang of een uit hoofde van een functie elders mag een bestuurder of toezichthouder niet meer deelnemen aan overleg en besluitvorming hierover. Nieuw ook is het risico op persoonlijke aansprakelijkheid van degenen die aan het roer staan. Bij faillissement, ook van een energiecoöperatie, kan de bestuurder of toezichthouder voortaan persoonlijk aansprakelijk zijn voor de financiële tekorten. Dit overigens onverminderd de aansprakelijkheid die voor leden al kleeft aan het lidmaatschap van een energiecooperatie*). Het zijn de Wbtr en andere nieuwe regels die aan vrijwillige burgerparticipatie voor het goede doel de mogelijke zin daarin ontnemen.
Denk bijvoorbeeld ook aan de strafrechtelijk gesanctioneerde AVG-eisen tot bescherming van de privacy zoals van leden. En denk aan de nieuwe UBO-registratieplicht. Om financieel-economische criminaliteit met of via rechtspersonen tegen te gaan moeten uiterlijk begin 2022 de Ultimate Beneficial Owners, ook bij een energiecoöperatie, met naam en toenaam geregistreerd staan. Het vloeit voort uit de 4e Europese Witwasrichtlijn (2018/8430), niet te verwarren met de 3e Europese witwasrichtlijn (2005/60) uitgewerkt in de Wet tegen witwassen en terrorismefinanciering (Wwft). Die verplicht weer tot onder andere gedocumenteerd cliëntenonderzoek.
Juist nu RESen, Transitievisies en Warmteplannen worden geconcretiseerd is vraag: welke burger is nog te porren voor de energiecoöperatie?
Mr Ewald L.J. van Hal
Directeur vereniging Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek, namens NVTB